سرویس جهان مشرق - تابستان آشفته و پرماجرای امسال برای بریتانیا روز گذشته، با قطعی‌شدن جانشین دیوید کامرون در پست نخست‌وزیری، وارد فاز جدیدی شد. بعد از 26 سال دوباره یک زن سکان امور را در بریتانیا در دست می‌گیرد.
«ترزا می»، وزیر کشور سختکوش و کهنه کار کابینه کامرون، بعد از آن که رقیبش، خانم آندرِآ لیدسام، از دور رقابت کنار کشید، به بالاترین پست دولتی در بریتانیا دست یافت.
نام این سیاستمدار 59 ساله، پس از یک جلسه پر بحث و پر سر و صدا میان نمایندگان محافظه‌کار پارلمان به طور رسمی برای جانشینی کامرون اعلام شد. او روز چهارشنبه ساختمان شماره 10 خیابان داونینگ لندن (مقر نخست وزیری) را از دیوید کامرون تحویل گرفت و از طرف ملکه انگلیس مأمور تشکیل کابینه شد.
حزب محافظه کار با اجماع زودهنگام بر سر ترزا می، سعی کرده جلوی روندی را بگیرد که می‌توانست ماه ها به طول بیانجامد و بحران ایجاد شده در پی همه پرسی «برگزیت» را تشدید کند.
اما همزمان، این اجماع زودهنگام و معلوم‌شدن تکلیف جانشین دیوید کامرون، می‌تواند فشارها بر دولت بریتانیا را برای کلید زدن هر چه زود روند خروج از اتحادیه اروپا به دنبال داشته باشد. رهبران اروپا گفته‌اند که بریتانیا باید هر چه زودتر این روند را آغاز کند، و البته حامیان قدرتمندی هم چون آندرآ لیدسام در درون انگلستان دارند.
خانم می از مدافعان ماندن بریتانیا در اتحادیه بود، ولی بعد از رأی اکثریت بریتانیایی‌ها به «خروج»، در ماه گذشته، که کامرونِ طرفدار «ماندن» را وادار به خداحافظی از نخست وزیری کرد، اکنون تغییر جهت داده و از خروج حمایت می‌کند. موضعی که او در سخنرانی پیروزی‌اش در رقابت درون حزبی برای نخست وزیری، تکرار کرد:
«برگزیت یعنی خروج بریتانیا، و ما قصد داریم آن را با موفقیت اجرا کنیم.»
او بعد از ظهر دوشنبه این سخنان را جلوی ساختمان پارلمان در وستمینستر بیان کرد، در حالی که بر خلاف ظاهر معمولا سرد و جدیش، لبخندی بر لب داشت.
او هفتاد و ششمین نخست وزیر بریتانیا خواهد بود، ولی تنها دومین زنی است که به این مقام می‌رسد. سلف او، «مارگارت تاچر»، ملقب به «بانوی آهنین»، در سال 1990، بعد از 11 سال از قدرت کنار رفته بود.
گرچه ترزا مِی شباهت‌هایی به تاچر دارد، ولی این روزها بیشتر او را با دیگر بانوی قدرتمند اروپا، یعنی «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان، مقایسه می‌کنند.
مارگارت تاچر
هم می و هم مرکل در دهه 1950 زاده شده‌اند، هر دو پدرانشان کشیش بودند، هر دو در طیف سیاسی راست میانه قرار می‌گیرند و با این حال به داشتن مواضع عملگرایانه محکم معروفند.
هر دوی آنها، مذاکره کنندگان سرسختی هستند، مهارتی که در مذاکرات آتی خروج بین می و همتایان اروپاییش، بسیار به کار او خواهد آمد.
مهم‌ترین مساله مطرح فعلی برای او این است که چه زمانی روند خروج را آغاز خواهد کرد. او اخیرا گفته بود که قصد درخواست ماده 50 پیمان لیسبون را - ماده‌ای که روند خروج اعضاء از اتحادیه اروپا را توضیح می‌دهد و تا به حال هم اجراء نشده است - دست کم تا 2017 ندارد.
بی‌میلی او برای برداشتن گام‌های سریع‌تر، به این گمانه‌زنی‌ها دامن زده است که او احتمالا می‌خواهد از اجرای «برگزیت» طفره برود. می این امکان را روز دوشنبه موکدا رد کرد و گفت که " هیچ تلاشی برای ماندن در اتحادیه، هیچ تلاشی برای الحاق دوباره به آن از طریق راه های بدیل و هیچ همه پرسی دومی در کار نخواهد بود."
آندرآ لیدسام، رقیب می، بعد از کناره گیری از رقابت در روز دوشنبه، تاکید کرد که تلاش می کند تا راه پیش روی این رقیب سابق را برای خروج بریتانیا از اتحادیه هموار کند.
پیش از این قرار بود که این دو، در طول تابستان
با هم رقابت کنند تا در نهایت برنده برای رسیدن به نخست وزیری در 9 سپتامبر اعلام
شود. اما لیدسام، چهره ای به نسبت ناشناخته تر از می، که کمپین تبلیغاتی اش شروع
قابل توجهی داشت( او با اعلام این که مادر بودن او در برابر بی فرزند بودن ترزا می
یک امتیاز برای اوست، سر وصدایی به راه انداخته بود) روز دوشنبه اعلام کرد که
" یک کمپین 9 هفته ای برای رسیدن به رهبری حزب در این شرایط بحرانی، برای
کشور اصلا خوشایند نیست."
آندرآ لیدسام
همین هفته پیش، لیدسام با فاصله‌ای قابل توجه از می در رای گیری نمایندگان حزب محافظه کار دوم شد و جواز رقابت با می را به دست آورد. بخت خانم می برای پیروزی قوی تر به نظر می‌آمد، با این حال لیدسام از شروع یک کمپین سنگین برای رقابت با او خبر داد.
تصمیم لیدسام برای کناررفتن از رقابت، یک شوک دیگر در فضای سیاسی بریتانیاست که کم کم تحولات غیرمنتظره این چنینی در آن در حال عادی شدن است. او با کنار رفتن خود، سیلی از تحولات شتابان را کلید زد.
اول این که، رقبای سابق همه پشت سر او به حمایت به صف شدند.
«مایکل گُو» وزیر دادگستری که خود از مطرح‌ترین گزینه‌های جانشینی کامرون بود، و البته در جلسه هفته پیش برای تعیین نامزدها سوم شده بود، بلافاصله روز دوشنبه انتخاب می را تایید کرد. به علاوه، بوریس جانسون، شهردار سابق لندن و دیگر گزینه جدی نخست وزیری که حامی لیدسام بود، انتخاب می را تایید کرد. ساعتی بعد، کامرون در یکی از آخرین حضورهایش در برابر ساختمان شماره 10 داونینگ، به خبرنگاران اعلام کرد که روز چهارشنبه کلید نخست وزیری را تحویل خانم می خواهد داد:
«بسیار خوشحالم که ترزا می نخست وزیری بعدی است. او قوی و شایسته است و این توانمندی را دارد که همان رهبری را برای کشور انجام دهد که بریتانیا در سال های پیش رو به آن نیاز دارد و حمایت کامل من را خواهد داشت.»
او اعلام کرد که روز سه شنبه آخرین جلسه کابینه را مدیریت می‌کند و در جلسه «پرسش نخست وزیر» در مجلس عوام در روز چهارشنبه حاضر میشود، برای آخرین بار بعد از 6 سال نخست وزیری.
حدودا یک ساعت بعد، ترزا می در کنار نمایندگان محافظه کار در محوطه جلوی پارلمان ظاهر شد و به خبرنگاران قول داد که «کشور را در میانه روزگار سخت و نامعلوم سیاسی و اقتصادیِ پیش رو هدایت خواهد کرد.»
حزب محافظه‌کار در انتخابات پارلمانی سال گذشته، با فاصله اندکی از حزب کارگر اکثریت را به دست آورد و از این رو بعد از استعفای کامرون، نخست وزیری در این حزب باقی می‌ماند.
البته، خاتمه ناگهانی و سریع رقابت برای رهبری کشور، ترزا می را از این که تاییدیه‌ای روشن از 150هزار عضو حزبش در سراسر کشور دریافت کند، محروم کرد. می پیش از این گفته بود که برایش مهم است که اعضای حزب در انتخاب رهبر جدید دست بازی داشته باشند و این که قصد ندارند از طریق روند موسوم به «تاجگذاری»coronation به قدرت برسد.
اما این مساله حتی بیشتر از خود می، درباره ده‌ها هزار عضو حزب هم صادق است که از چنین انتخابی محروم شدند. احزاب مخالف به سرعت روی این موضوع انگشت گذاشتند که رای دهندگان حزب، این فرصت را برای انتخاب او نیافتند. به هر حال، این سیاستمدار کارکشته که به نوعی دست راست کامرون محسوب می‌شد، روزهای سختی را با موضوعاتی چون مهاجرت و مسایل اقتصادی در پیش خواهد داشت.
«تیم فارون» رهبر حزب میانه لیبرال دموکرات در توئیتر خود واکنش نسبتا تندی به این انتخاب نشان داد: «محافظه کاران حالا هیچ «حکمی» ندارند (حکم به معنای اختیاری است که از سوی رای دهندگان به حزب اکثریت برای تشکیل دولت تفویض میشود)... باید انتخابات جدید برگزار شود. لیاقت بریتانیا بیش از این است.»
تیم فارون
کارولین لوکاس، نماینده حزب سبز از برایتون پاویلیون نیز گفته بود:
«تصمیم آندرآ لیدسام برای کناره گرفتن از رقابت، موید ضرورت یک انتخابات عمومی در همین سال جاری است. امری که سبزها از زمان اعلام نتیجه همه پرسی خواهان آن بودند.»
«نایجل فاراژ»، رهبر حزب مستقل بریتانیا نیز حدودا دو هفته پیش، خواستار انتخابات عمومی بعد از همه‌پرسی برگزیت شده بود.
در درون حزب کارگر هم شخصیت‌هایی هستند که خواستار برگزاری انتخابات جدید هستند، لیکن وضع آشفته درونی این حزب باعث شده که این صداها چندان بازتاب نیابد. مثلا «آنگلا ایگل»، معاون سابق رهبر حزب، جرمی کوربین، روز دوشنبه اعلام کرد که بر سر رهبری حزب، کوربین را به چالش خواهد کشید.
معترضان درون حزب کارگر، از جمله ایگل، می‌گویند که کوربین نتوانسته حزب را برای یک رقابت انتخاباتی با محافظه‌کاران به خوبی تجهیز کند، برای شرایطی که حزب محافظه کار برای تجدید «حکم» خود خواستار انتخابات جدید شود.
البته خانم می گفته که هیچ رای گیری جدیدی در کار نخواهد بود. ولی در فصلی که رویدادهای غافلگیرکننده پشت سر هم در حال رخ دادن است، ناظران سیاسی بریتانیا معتقدند که چندان پشتوانه محکمی برای همین حرف هم وجود ندارد.
ترزا می، یک «حزبی» کهنه کار
ترزا می، 59 ساله در شهر ایستبورنِ ایست ساسکس در خانواده یک کشیش به دنیا آمد.
او در رشته جغرافیا در کالج سنت هیو دانشگاه آکسفورد تحصیل کرد و در 1977 فارغ التحصیل شد. اندکی بعد از فارغ التحصیلی، کار در «بانک انگلستان» را آغاز کرد و تا 1983 در همین شغل بود. بعد به اداره پرداخت های بریتانیاUK Payments Administration رفت.
ورود او به سیاست 30 سال پیش انجام گرفت. او کارمند یک انجمن محلی حزب محافظه کار شد. اولین شغل جدی او در سیاست، عضویت در شورای ناحیه مرتون لندن بود(1994-1986).
بعد از دو دوره شکست در ورود به پارلمان در سال های 1992 و 1994، بلاخره در 1997 از ناحیه «میدن هد» در غرب لندن به وستمینستر راه یافت.
از آن پس، ترزا می پست ها و مناصب مختلفی را بر عهده داشت که مهم ترین آن ها به این قرار هستند:
وزیر سایه حمل و نقل(2002)، رییس حزب محافظه کار(2003-2002)، وزیر سایه محیط زیست و حمل و نقل(2004-2003)، وزیر سایه امور خانواده(2005-2004)، وزیر سایه فرهنگ، رسانه و ورزش(2005)، رهبر سایه مجلس عوام(2009-2005)، وزیر سایه زنان و برابری(2010-2007)، وزیر سایه کار و برابری ها(2012-2010)، وزیر کشور(از 2010 تاکنون)
همسر او، «فیلیپ می»، یک بانکدار شناخته شده و عضو هیات مدیره بانک «کپیتال اینترنشنال» است. آن دو در 1980 ازدواج کرده اند و فرزندی ندارند.
